Doodsoorzaken – toegankelijke tekst
In 2020 overleden in Nederland 168.678 mensen. De belangrijkste doodsoorzaak waren nieuwvormingen, bron 1. Hieronder vallen kwaadaardige nieuwvormingen (kanker) en niet-kwaadaardige nieuwvormingen. Aan deze aandoening stierven ruim 47.000 Nederlanders. COVID-19 was de twee na meest voorkomende doodsoorzaak. Bij 17.463 sterfgevallen ging het om vastgestelde COVID-19 en bij 2.675 sterfgevallen was sprake van vermoedelijke COVID-19. Na kanker waren ziekten van het hartvaatstelsel, psychische stoornissen en ziekten van de ademhalingswegen de meest voorkomende doodsoorzaken in 2020.
Top 5 sterfteoorzaken in 2020 in Nederland
Nieuwvormingen, 47.046 doden
Ziekten van het hartvaatstelsel, 36.579 doden
COVID-19, 20.138 doden
Psychische stoornissen, 11.674 doden
Ziekten van de ademhalingswegen, 10.495 doden
Doodsoorzaken in Zaanstreek-Waterland
In de regio Zaanstreek-Waterland overleden de meeste inwoners aan overige doodsoorzaken. Veelvoorkomende groepen van doodsoorzaken die hieronder vallen zijn ziekten van het spijsverteringsstelsel (bijvoorbeeld lever- en darmziekten), ziekten van het urogenitaal stelsel (bijvoorbeeld nierziekten en ziekten van de urinewegen), en infectieziekten en parasitaire aandoeningen (bijvoorbeeld sepsis, gastro-enteritis en wondroos), bron 2. Ook COVID-19 valt in onderstaande cijfers in de ‘overig’ categorie.
Doodsoorzaken in 2020 in de regio Zaanstreek-Waterland en Nederland
Beemster
Nieuwvormingen, 16
Hart- en vaatstelsel, 20
Ademhalingsstelsel, 5
Uitwendig, 3
Overig, 27
Edam-Volendam
Nieuwvormingen, 114
Hart- en vaatstelsel, 84
Ademhalingsstelsel, 2
Uitwendig, 22
Overig, 125
Landsmeer
Nieuwvormingen, 45
Hart- en vaatstelsel, 24
Ademhalingsstelsel, 9
Uitwendig, 1
Overig, 27
Oostzaan
Nieuwvormingen, 28
Hart- en vaatstelsel, 21
Ademhalingsstelsel, 7
Uitwendig, 2
Overig, 33
Purmerend
Nieuwvormingen, 231
Hart- en vaatstelsel, 178
Ademhalingsstelsel, 46
Uitwendig, 45
Overig, 303
Waterland
Nieuwvormingen, 61
Hart- en vaatstelsel, 39
Ademhalingsstelsel, 11
Uitwendig, 11
Overig, 60
Wormerland
Nieuwvormingen, 43
Hart- en vaatstelsel, 32
Ademhalingsstelsel, 7
Uitwendig, 7
Overig, 66
Zaanstad
Nieuwvormingen, 397
Hart- en vaatstelsel, 324
Ademhalingsstelsel, 85
Uitwendig, 90
Overig, 665
Nederland
Nieuwvormingen, 47089
Hart- en vaatstelsel, 36622
Ademhalingsstelsel, 10503
Uitwendig, 9030
Overig, 65434
De sterfte aan overige doodsoorzaken (exclusief COVID-19) neemt sinds 2000 af en is de afgelopen tien jaar stabiel gebleven. Dat beeld is in 2020 niet veranderd, bron 3. Landelijk is te zien dat na aftrek van de vermoedelijke en vastgestelde COVID-19 sterfgevallen nieuwvormingen de meest voorkomende doodsoorzaak is. Voor de regio Zaanstreek-Waterland is dit moeilijker vast te stellen, omdat vermoedelijke sterfgevallen aan COVID-19 niet bekend zijn.
Dementie, meest voorkomende doodsoorzaak in de toekomst
In de voorspelling van het CBS zal het aantal mensen dat landelijk overlijdt als gevolg van dementie met 150 procent stijgen van bijna 17.000 in 2018 tot ruim 42.000 in 2040, bron 4. Dementie is een syndroom dat veroorzaakt kan worden door verschillende aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer. Deze komen vooral op oudere leeftijd voor. Ruim 8 procent van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie. Dit percentage stijgt naar 40% bij mensen boven de 90 jaar. De stijgende levensverwachting verklaart voor een groot gedeelte de toename in sterfte aan dementie. Maar ook de relatieve daling in andere aandoeningen zoals hart- en vaatziekten draagt hieraan bij. Steeds meer mensen overleven deze ziekten en overlijden in plaats daarvan aan dementie.
Prognose aantal sterfgevallen per aandoening
Dementie
2018, 16.843
2040, 42.300
Longkanker
2018, 10.374
2040, 12.000
Hartfalen
2018, 7.480
2040, 11.100
Ook regionaal is er een grote stijging te verwachten van het aantal mensen wat gediagnosticeerd zal worden met dementie, bron 5. Een groot percentage zal ook sterven aan deze aandoening.
Prognose aantal inwoners met dementie in regio Zaanstreek-Waterland en Nederland 2020-2050
Edam-Volendam
2020, 550
2025, 750
2030, 950
2040, 1200
2050, 1400
Landsmeer
2020, 200
2025, 240
2030, 280
2040, 330
2050, 350
Oostzaan
2020, 170
2025, 200
2030, 260
2040, 350
2050, 420
Purmerend
2020, 1400
2025, 1700
2030, 2100
2040, 3000
2050, 4000
Waterland
2020, 360
2025, 460
2030, 560
2040, 720
2050, 820
Wormerland
2020, 310
2025, 380
2030, 450
2040, 560
2050, 700
Zaanstad
2020, 2300
2025, 2800
2030, 3300
2040, 4300
2050, 5500
Nederland
2020, 280000
2025, 330000
2030, 390000
2040, 520000
2050, 620000
Deze ontwikkeling zal voor een hoge ziektelast zorgen. Ziektelast is een maat om de impact die een ziekte of aandoening heeft op het leven van mensen op populatieniveau te meten. Door problemen met geheugen, spraak, en het uitvoeren van dagelijks activiteiten nemen het aantal gezonde jaren drastisch af.. Naast de impact op de samenleving zorgt dementie ook voor aanzienlijke druk op de gezondheidszorg. In 2015 bedroegen de zorguitgaven voor dementie zo’n 5 miljard euro. Niet alleen de zorg komt meer onder druk te staan. Doordat ouderen langer thuis blijven wonen, wordt er ook vaker beroep gedaan op familieleden, buren en omgeving’. Eén op de zes mantelzorgers geeft al aan zeer overbelast te zijn, waardoor meer uitval te verwachten is, bron 9. Dementie zal de komende jaren steeds meer alle lagen van de bevolking raken.
Perinatale sterfte
Sinds 2011 hebben gemeenten de wettelijke taak gekregen om prenatale voorlichting aan aanstaande ouders te geven. Prenatale voorlichting bestaat uit voorlichting over de zwangerschap, bevalling en de periode daarna. Gemeenten zijn hier zelf verantwoordelijk voor.
Een belangrijk onderdeel van prenatale voorlichting bestaat uit scholing over risicofactoren voor perinatale sterfte. Dit is het aantal doodgeborenen na een zwangerschapsduur van 22 weken of meer en het aantal sterftegevallen in de eerste 7 dagen na de geboorte. Risicofactoren voor vroeggeboorte en babysterfte zijn bijvoorbeeld leefstijl van de aanstaande ouders, laaggeletterdheid, taalachterstand, armoede, obesitas en een niet-westerse herkomst van de moeder.
Een aantal veranderingen in de zorg heeft bijgedragen aan een daling van de perinatale sterfte. Voorbeelden zijn de invoering van de 20-wekenecho, ander ivf-beleid waardoor minder meerlingzwangerschappen voorkomen, betere zorg voor kwetsbare zwangere vrouwen en betere behandeling van extreem vroeggeboren kinderen, bron 6.
In 2020 stierven in Nederland 1.273 (7,7 per 1.000) kinderen vóór, tijdens of in de eerste 28 dagen na de geboorte, na een zwangerschapsduur van 22 weken of meer, bron 7. Als we alleen de sterfte in de eerste 7 dagen na de geboorte meetellen, bedraagt de perinatale sterfte 7,3 per 1.000 (1.202 kinderen).
De regionale cijfers zijn alleen beschikbaar voor de jaren 2013-2020, bron 8. Omdat het om kleine aantallen gaat, fluctueren de cijfers nogal. Als het cijfer in een jaar veel hoger of lager is dan gemiddeld, is de kans dan ook groot dat dit op toeval berust.
Aantal perinatale sterftegevallen per 1000 geboorten (Bron:Perined)
Beemster
Tussen 2013 en 2017: 4,7 sterfgevallen
2018: 2,3 sterfgevallen
2019: 2,2 sterfgevallen
2020: nvt
Edam-Volendam
Tussen 2013 en 2017: 5,2 sterfgevallen
2018: 4,7 sterfgevallen
2019: 4,1 sterfgevallen
2020: 5,1 sterfgevallen
Landsmeer
Tussen 2013 en 2017: 4,4 sterfgevallen
2018: 4,2 sterfgevallen
2019: 4,3 sterfgevallen
2020: 6,2 sterfgevallen
Oostzaan
Tussen 2013 en 2017: 0 sterfgevallen
2018: 0 sterfgevallen
2019: 0 sterfgevallen
2020: 2,4 sterfgevallen
Purmerend
Tussen 2013 en 2017: 3,8 sterfgevallen
2018: 5,9 sterfgevallen
2019: 4,5 sterfgevallen
2020: 4,5 sterfgevallen
Waterland
Tussen 2013 en 2017: 1,4 sterfgevallen
2018: 3 sterfgevallen
2019: 1,6 sterfgevallen
2020: 0 sterfgevallen
Wormerland
Tussen 2013 en 2017: 0 sterfgevallen
2018: 0 sterfgevallen
2019: 0 sterfgevallen
2020: 0 sterfgevallen
Zaanstad
Tussen 2013 en 2017: 4,4 sterfgevallen
2018: 4 sterfgevallen
2019: 4,8 sterfgevallen
2020: 5,8 sterfgevallen
Nederland
Tussen 2013 en 2017: 4,4 sterfgevallen
2018: 4,5 sterfgevallen
2019: 4,5 sterfgevallen
2020: 4,3 sterfgevallen
Meer informatie?
Neem contact met ons op voor meer informatie over dit onderwerp.