Vallen – toegankelijke tekst
Elke dag belanden 282 mensen van 65 jaar of ouder door een val op de spoedeisende hulp (SEH). Dit is slechts 10% van het totaalaantal valongevallen onder ouderen. Een valongeval heeft veel impact op de zelfredzaamheid, het langer thuis kunnen wonen en de kwaliteit van leven van ouderen, maar ook op de zorgkosten. De directe medische zorgkosten ten gevolge van valongevallen bedroegen in 2020 maar liefst meer dan 1 miljard euro. Door de dubbele vergrijzing groeit het aantal valongevallen explosief. Om deze groei een halt toe te roepen is gerichte valpreventie noodzakelijk. Er is veel wetenschappelijk bewijs hoe het valrisico bij ouderen verminderd kan worden en er zijn meerdere (kosten)effectieve interventies beschikbaar.
Cijfers en trends
Het aantal 65+’ers in de regio Zaanstreek-Waterland groeit
In 2022 is gemiddeld 20% van de bevolking van de regio Zaanstreek-Waterland 65 jaar of ouder. Naar verwachting stijgt dit percentage naar 25% in 2040. Daarna vlakt de groei af. Er zijn grote verschillen binnen de regio. Zo stijgt het aandeel 65+’ers in Wormerland naar 33% in 2040 en in Zaanstad naar 22%, bron 1.
12% van de 65+’ers is wel eens gevallen in het afgelopen jaar
In de GGD gezondheidsmonitor van 2020 geeft 12% van de 65+’ers uit de regio Zaanstreek-Waterland aan in het afgelopen jaar wel eens gevallen te zijn, bron 2. Dit percentage is vergelijkbaar met vier jaar eerder, bron 3. Omdat het aantal ouderen onder de bevolking jaarlijks groeit, is het absolute aantal senioren dat is gevallen wel toegenomen. De kans om te vallen is sterk gekoppeld aan de leeftijd. In de groep van 85 jaar en ouder zegt 27% in het afgelopen jaar wel eens te zijn gevallen.
In de regio Zaanstreek-Waterland viel in 2020 7% van de inwoners tussen 65 en 69 jaar, 10% van de inwoners tussen 70 en 74 jaar, 12% van de inwoners tussen 55 en 79 jaar en 15% van de inwoners tussen 80 en 84 jaar. Verreweg de meeste valongevallen waren er in de groep 85 jaar en ouder. Van hen viel maar liefst 27%.
2,4% van de senioren heeft een cursus valpreventie gevolgd
Het percentage senioren dat een cursus valpreventie heeft gevolgd is het hoogst onder mensen boven de 85 jaar. Van de senioren geeft 6% aan in de toekomst graag een cursus valpreventie te willen volgen, bron 2. Vrouwen geven vaker aan een cursus valpreventie te willen volgen dan mannen (8% versus 3%). Ook geven senioren met een niet-westerse achtergrond vaker aan een cursus te willen volgen dan senioren met een westerse achtergrond (13% versus 5%), bron 3.
In de regio Zaanstreek-Waterland heeft 0,9% van de inwoners tussen 65 en 69 jaar een cursus valpreventie gevolgd, tegenover 2,5 % van de inwoners tussen 70 en 74 jaar, 2,7% van de inwoners tussen 55 en 79 jaar, 2,9% van de inwoners tussen 80 en 84 jaar en 5% van de inwoners van 85 jaar en ouder.
In de regio Zaanstreek-Waterland wil 3% van de mannelijke en 8% van de vrouwelijke 65+’ers een cursus valpreventie volgen. Van de 65+’ers met een westerse achtergrond wil 5% een cursus valpreventie volgen, tegenover 13% van de 65+’ers met een niet-westerse achtergrond. Van de laagopgeleide 65+’ers wil 5% een cursus valpreventie volgen, tegenover 6% van de gemiddeld opgeleide 65+’ers en 8% van de hoogopgeleide 65+’ers.
In de regio Zaanstreek-Waterland voldoet 36% van de 65+’ers aan de beweegrichtlijn
Volgens de nationale beweegrichtlijn dienen volwassenen en senioren wekelijks minimaal 150 minuten aan matig-intensieve fysieke inspanning te doen. Om aan de richtlijn te voldoen moet men daarnaast ook 2 maal per week bot- en spierversterkende activiteiten doen. Gemiddeld voldoet 36% van de 65+’ers uit de regio Zaanstreek-Waterland aan deze richtlijn, bron 4. Dit is iets lager dan het landelijk gemiddelde van 38%. Het voldoen aan de beweegrichtlijn neemt sterk af met de leeftijd.
In de regio Zaanstreek-Waterland voldoet 47% van de inwoners tussen 65 en 69 jaar aan de beweegrichtlijn, tegenover 39% van de inwoners tussen 70 en 74 jaar, 32% van de inwoners tussen 55 en 79 jaar, 21% van de inwoners tussen 80 en 84 jaar en 12% van de inwoners van 85 jaar en ouder.
Wat doet de GGD?
Onze GGD is aangesloten bij het landelijk netwerk van GGD’en die actief zijn op het gebied van valpreventie. In dit netwerk wisselen we kennis en ervaringen uit. Net als veel GGD’en in Nederland nemen wij het initiatief om op wijkniveau een effectieve valpreventie-aanpak te organiseren.
In februari 2022 zijn we samen met gemeenten een pilot gestart in Oostzaan en Wormerland om tot een valpreventieketen te komen: van thuiszorg en huisarts/POH (signaleerder), fysiotherapeut (uitvoerder cursus) tot buurtsportcoach (bewegen en sporten). In deze keten werken we ook aan het verbeteren van medicatiebeoordeling, voeding t, en voorlichting over woningaanpassingen. Op basis van de ervaringen met deze pilot willen we ook in andere gemeenten ketens opzetten of doorontwikkelen. Daarvoor werken we samen met regionale partners zoals Zilveren Kruis, SEZ, Sportbedrijven en de regiogemeenten.
Naast de ontwikkeling van een valpreventieketen voor senioren met een valrisico, ondersteunen we gemeenten ook bij het stimuleren van vitale senioren om te (blijven) bewegen. Dit doen we via voorlichting en/of door te ondersteunen bij het realiseren van een passend regulier sport- en beweegaanbod. Daarbij betrekken we ook de senioren uitdrukkelijk.
In het najaar 2021 is er een regionale samenwerking gestart van gemeenten en organisaties die actief zijn in de ouderenzorg, onder de naam GOUD Zaanstreek-Waterland. Ook de doelgroep zelf is hierin vertegenwoordigd. Het doel is om gezamenlijk de uitdagingen van de vergrijzing aan te gaan, bijvoorbeeld met een regionale aanpak valpreventie.
Waar liggen kansen?
Valpreventie is een van de speerpunten in de Landelijke nota volksgezondheid 2020-2024 en is ook opgenomen in het Regeerakkoord 2021-2025. Dit leidt tot extra financiering. Toch is de financiering van valpreventie nog ontoereikend. Daarnaast voelen senioren zich niet erg aangesproken door de term valpreventie of zien ze de urgentie onvoldoende. Hier liggen dus kansen om dit te verbeteren. Ook is het belangrijk dat senioren zo lang mogelijk in goede fysieke gezondheid blijven. In groepsverband bewegen of sporten heeft als bijkomend voordeel dat het goed is voor de mentale gezondheid. Het voorkomt eenzaamheid en depressie.
Meer informatie?
Neem contact met ons op voor meer informatie over dit onderwerp.