Personen met onbegrepen gedrag – toegankelijke tekst

Door onze participatiemaatschappij en de steeds complexer wordende wereld, zien we dat steeds meer mensen de grip op het leven verliezen of dreigen te verliezen. Het aantal geregistreerde personen met onbegrepen gedrag en het aantal geregistreerde incidenten zijn de laatste jaren flink gestegen. Hierdoor neemt de druk op de politie en hulpverlening toe. Ook krijgen mensen met onbegrepen gedrag lang niet altijd de juiste hulp en soms belanden zij zelfs in het strafrechtsysteem. Door het vroegtijdig signaleren en beïnvloeden van risicofactoren kunnen maatschappelijke uitval, dakloosheid, overlast, maatschappelijke teloorgang en onveilige situaties worden voorkomen, bron 1.

Cijfers en trends

Aantal aanmeldingen bij het MABZ neemt toe

Vooral in 2021 zien we een forse toename van het aantal aanmeldingen bij het Meldpunt & Advies Bijzondere Zorg (MABZ), dat is ondergebracht bij GGD Zaanstreek-Waterland. Waar het in 2020 nog om 774 meldingen ging, zijn dit er 1120 in 2021. Professionals en inwoners doen melding bij het MABZ als zij problemen zien bij iemand op het gebied van: verwaarlozing, wonen of dreigende dakloosheid, vervuiling, financiën, psychische problemen, verslaving, sociaal netwerk, veiligheid en/of opvoeding.

In 2015 werden 741 meldingen gedaan bij het MABZ, in 2016 885, in 2017 705, in 2018 737, in 2019 728, in 2020 774 en in 2021 1120.

49% van de VSO-meldingen heeft geen zorgkader op moment van melden

Een belangrijk onderdeel van het MABZ is het vroegsignaleringsoverleg (VSO). Het MABZ vervult met het VSO een belangrijke rol in het (opnieuw) in contact brengen van de hulpverlening met zorgmijdende burgers. Doel van het VSO is mensen met onbegrepen gedrag toeleiden naar reguliere zorg ofwel het heractiveren of informeren van een reeds bestaand zorgkader, bron 2. In 2021 was er een forse toename van het aantal VSO-meldingen. Hiervan was 49% afkomstig van mensen die op het moment van melden geen reguliere zorg ontvingen voor het onbegrepen gedrag.

Totaal aantal VSO-meldingen in de periode 2016 – 2021

2016, 909
2017, 873
2018, 842
2019, 850
2020, 925
2021, 1129

Meeste VSO-meldingen en -cliënten in Purmerend en Zaanstad

Uit onderstaande grafiek blijkt dat de meeste personen meer dan één keer worden gemeld. Het totaal aantal meldingen ligt dan ook hoger dan het aantal cliënten. In 2021 hadden Purmerend en Zaanstad de meeste VSO-meldingen en -cliënten; Oostzaan had de minste meldingen.

Aantal VSO-meldingen en -cliënten in 2021 per gemeente in Zaanstreek-Waterland

Beemster

Aantal meldingen, 27
Aantal cliënten, 22

Edam-Volendam

Aantal meldingen, 68
Aantal cliënten, 48

Landsmeer

Aantal meldingen, 37
Aantal cliënten, 22

Oostzaan

Aantal meldingen, 8
Aantal cliënten, 7

Purmerend

Aantal meldingen, 366
Aantal cliënten, 237

Waterland

Aantal meldingen, 38
Aantal cliënten, 31

Wormerland

Aantal meldingen, 47
Aantal cliënten, 37

Zaanstad

Aantal meldingen, 443
Aantal cliënten, 336

Buiten de regio

Aantal meldingen, 95
Aantal cliënten, 67

Wat doen wij voor de regio?

De GGD zet in op het bevorderen van de gezondheid, het welzijn en de veiligheid van burgers. Groepen sociaal kwetsbare burgers, zoals daklozen, personen met onbegrepen gedrag en zorgmijders, hebben extra aandacht nodig, omdat zij niet vanzelfsprekend de zorg en/of hulp krijgen die ze nodig hebben. Dit is het werkveld van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) . Het MABZ zet zich binnen het OGGZ werkveld in voor kwetsbare groepen door het actief organiseren van een vangnet en vormt hiermee een essentiële verbindende schakel tussen de zorg- en veiligheidsketen, bron 3.

Via het MABZ heeft de GGD een belangrijke rol in het begeleiden van mensen die vanwege een psychiatrische aandoening, verslaving, verstandelijke beperking, cognitieve problemen of een combinatie daarvan, niet of onvoldoende kunnen voorzien in hun eigen bestaansvoorwaarden, zoals wonen, inkomen, voedsel en zelfzorg. Het MABZ probeert contact te krijgen met sociaal kwetsbare mensen en een vertrouwensband op te bouwen, zodat ze toegeleid kunnen worden naar reguliere instellingen voor noodzakelijke behandeling, begeleiding en/of ondersteuning. Deze hulp is tijdelijk, maar vaak langdurig en soms zelfs een leven lang nodig.

Het MABZ is het enige team in Zaanstreek-Waterland met een passende benadering voor bovengenoemde sociaal kwetsbare mensen. Het MABZ heeft verschillende expertises, een goed netwerk in de regio en is laagdrempelig (geen kosten, geen indicaties), voor zowel burgers als professionals. Naast de hierboven genoemde activiteiten voeren we via het MABZ steeds meer taken uit, zoals:

  • de zorg voor onverzekerden. Via een landelijk meldingssysteem komen onverzekerde personen in beeld bij de GGD. Zie ook: https://www.hetcak.nl/zakelijk/regelingen/regeling-onverzekerden;
  • suïcidepreventie: https://www.ggdzw.nl/zelfmoordpreventie;
  • verkennend onderzoek in het kader van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg: https://www.dwangindezorg.nl/wvggz;
  • samen met de politie, GGZ en Parnassia zorgen voor sluitende aanpak van zorg en ondersteuning voor personen met onbegrepen gedrag: het vroegsignaleringsoverleg (VSO). Aanleiding voor de start van het VSO in 2016 waren cijfers van de Nationale Politie over een verdubbeling van het aantal incidenten in Noord-Holland in vijf jaar tijd.

Waar liggen kansen?

We zien dat veel mensen met complexe en meervoudige problematiek nog geen passende hulp en ondersteuning krijgen. De reguliere zorg sluit niet altijd aan bij hun OGGZ-problematiek, waardoor zij uit de reguliere zorg vallen. Om tot een beter sluitende aanpak voor de OGGZ-doelgroep te komen is het raadzaam dat het MABZ en de reguliere zorg samen cliënten zien en meedenken over een strategie om cliënten te motiveren en te benaderen. Door kortere lijnen tussen het MABZ en de reguliere zorg rondom doorverwijzing en plaatsing, verbetert de doorstroom. Het MABZ heeft daarom baat bij ontschotte zorg en samenhang in financiering bij het signaleren, toeleiden, behandelen en de vervolgaanpak.

Een andere kans ligt in het uitbreiden van het MABZ-team met medewerkers die langdurige ‘hand-in-handbegeleiding’ bieden voor een specifieke doelgroep binnen de OGGZ. Het gaat hierbij om mensen die niet terecht kunnen in de reguliere zorg, zoals ‘personen met onbegrepen gedrag’ (POG). Door de langdurige complexiteit biedt behandeling vanuit de GGZ niet altijd uitkomst voor het oplossen of doen verdwijnen van de problematiek. Behoud of stabilisatie is dan een belangrijk element in de begeleiding of behandeling. Ook kunnen meer bijzondere woonvoorzieningen voor doelgroepen met complexe problematiek ervoor zorgen dat er betere en gecentreerde begeleiding op locatie plaatsvindt, bron 1. Daardoor verbetert de leefbaarheid in de woonwijk en vermindert de overlast. Daarnaast is acceptatie en medemenselijkheid in het kader van ‘omzien naar elkaar’ een belangrijk maatschappelijk thema.

Meer informatie?

Neem contact met ons op voor meer informatie over dit onderwerp.